Vị thuốc nữ trinh tử là quả được phơi khô sau khi chín và trưởng thành của loài cây nữ trinh. Vị thuốc này có tác dụng bổ thận tráng dương, cường tráng cơ xương, thanh nhiệt, chữa đau nhức xương khớp do thận hư, thị lực giảm, huyết áp cao, gan nhiễm mỡ, rụng tóc… vị thuốc nữ trinh tử là một vị thuốc đông y. Bộ phận làm thuốc là quả chín phơi khô của cây nữ trinh (Ligustum lucidum Ait, thuộc họ nhài Oleaceae). Vào mùa đông, quả thu hái khi đã chín, bỏ cả cành và lá, đem phơi nắng hoặc sấy khô. Nào ngay bây giờ cùng với wcbison.com tìm hiểu chi tiết về vị thuốc nữ trinh tử và các bài thuốc hay trị bệnh qua bài viết bên dưới này nhé!
Công dụng của nữ trinh tử
Thành phần hóa học
Người ta tìm thấy các thành phần hóa học: Triterpenes, secoiridoid glucoside, flavonoid và các hợp chất phenolic.
Công dụng dược lý theo Y học hiện đại
- Nghiên cứu trên chuột cho thấy có tác dụng bảo vệ gan tránh bị tổn thương do CCl4, đồng thời tăng cường khả năng tái tạo glutathion ở gan.
- Ung thư gan là loại ung thư phổ biến thứ 5 ở nam giới và thứ 7 ở nữ giới trên toàn thế giới. Chiết xuất của quả làm đẩy nhanh quá trình chết và già đi của tế bào ung thư biểu mô tế bào gan. Từ đó, hỗ trợ điều trị ung thư gan
- Ngoài ra, nhiễm siêu vi viêm gan C (HCV) là một vấn đề nghiêm trọng trên toàn thế giới. Một số báo cáo cho thấy HCV ảnh hưởng đến khoảng 3% dân số toàn cầu và khoảng 20–30% đã tiến triển thành xơ gan và viêm gan mạn tính. Ngày càng nhiều nhà khoa học đã nghiên cứu các chất ức chế HCV, có hoạt tính kháng vi rút mạnh, chống lại HCV, hỗ trợ điều trị viêm gan siêu vi C
- Các quá trình trao đổi chất của con người có thể tạo ra các gốc tự do có hại, dẫn đến lão hóa và các bệnh mạn tính khác. Nữ trinh tử giúp gia tăng các chất chống oxy hóa trong gan và phổi.
- Đặc biệt, chiết xuất từ quả điều chỉnh sự cân bằng canxi và chu chuyển của xương, tăng đáng kể mật độ khoáng của xương, giúp phòng ngừa loãng xương sau mãn kinh ở phụ nữ.
- Ngoài ra, nghiên cứu trên heo cho thấy thúc đẩy tế bào lympho tăng sinh, điều hòa khả năng miễn dịch của cơ thể.
Công dụng dược lý theo Y học cổ truyền
- Nữ trinh tử có vị ngọt, mát, tính đắng. Quy vào kinh can và thận.
- Theo y học cổ truyền, dược liệu có tác dụng bổ can thận, minh mục, mạnh lưng gối. Tác dụng tăng cường hoạt động tim mạch và cường tráng gân cốt. Điều trị đau đầu hoa mắt chóng mặt, an thần, ù tai, đau lưng mỏi gối, râu tóc bạc sớm.
- Người có tiêu chảy do hàn và Tỳ Vị kém, Tỳ dương hư yếu thì không được dùng.
Bài thuốc hay
Bài 1: nữ trinh tử 20g, địa cốt bì 15g, mẫu đơn bì 15g, sinh địa 20g. Sắc uống. Trị âm hư nội nhiệt:
Bài 2: nữ trinh tử 12g, tang thầm 15g, cỏ nhọ nồi 10g. Sắc uống. Trị lưng gối đau, đau đầu, chóng mặt, râu tóc bạc sớm.
Bài 3 – viên hoàn: nữ trinh tử 100g, hạn liên thảo 100g. Các vị đồ chín và phơi; nếu làm được 9 lần (cửu chưng cửu sái) càng tốt. Sấy khô, tán bột, làm viên hoàn. Ngày uống 10 – 15g. Công dụng bổ thận, trị đau lưng, đầu váng mắt hoa
Bài 4 – Rượu thuốc : nữ trinh tử 30g, đương quy 30g, ngưu tất 30g, kỷ tử 30g, sinh địa 30g, thục địa 30g, thiên môn 30g, mạch môn 30g, đậu đen 50g, hà thủ ô 100g, rượu trắng 35 độ khoảng 3 lít. Tất cả cho vào bình, đun đến sôi, tắt bếp và nút buộc kín miệng bình. Để yên 15 – 30 ngày; gạn lấy rượu để uống. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 20 – 30 ml. Công dụng bổ can thận, làm đen tóc.
Bài 5: nữ trinh tử 12g, hà thủ ô chế 12g, sinh địa 12g, huyền sâm 12g, sinh bạch thược 12g, hạn liên thảo 12g, sa uyển tật lê 12g, hy thiêm 12g, tang ký sinh 12g, ngưu tất 12g. Sắc uống. Trị tăng huyết áp.
Dược thiện có nữ trinh tử
Rượu: nữ trinh tử 1kg, rượu gạo nếp 1 lít, ngâm 7 – 10 ngày. Ngày uống 1 – 2 lần, mỗi lần 20 – 30nml. Dùng tốt cho người bị suy nhược mất ngủ.
Canh xương lợn – đỗ trọng: xương lợn 250g, nữ trinh tử 20g, đỗ trọng 15g. Nữ trinh tử và đỗ trọng gói trong vải xô. Xương lợn chần nước sôi với ít muối rửa sạch. Xương lợn cho vào nồi cùng với 2 vị thuốc, đổ nước vừa đủ hầm chín nhừ, bỏ bã thuốc, thêm gia vị, có thể thêm khoai tây, cà rốt. Chia ăn 2 lần trong ngày. Món này rất tốt cho người bị dính khớp, thoái hóa khớp hạn chế vận động ở người cao tuổi.
Canh xương bò: nữ trinh tử 15g, cỏ nhọ nồi 30g, đại táo 50g, xương bò 250g, gạo tẻ 100g. Xương bò chần nước sôi với ít muối, rửa sạch. Sắc nữ trinh tử và cỏ nhọ nồi lấy nước, bỏ bã, hầm với xương bò, gạo tẻ đã vo sach, đại táo. Khi cháo chín nhừ thêm đường và gia vị. Ngày một lần, đợt dùng 20 ngày. Thích hợp cho người bệnh thiếu máu do mất máu. Lưu ý: Người có tỳ vị hư hàn, đại tiện phân nát không dùng.
Tránh nhầm cây nữ trinh với cây xấu hổ (cỏ thẹn, mắc cỡ, trinh nữ, nhả nả nhẻn, hàm tu thảo)[Mimosa pudica L., họ Trinh nữ (Mimosaceae)]; loại quả giáp dài 2cm, rộng 3mm, tụ lại hình ngôi sao; hạt gần hình trái xoan, dài 2mm, rộng 1,5mm. Đây là cây mọc hoang ven đường, bờ ruộng khắp nơi trên đất nước ta, nhất là vùng đồng bằng trung du.
